Dieta cukrzycowa – co jeść, a czego unikać?

Cukrzyca to przewlekła choroba cywilizacyjna, która dotyka coraz większej liczby dorosłych Polaków. W utrzymaniu dobrej kondycji i samopoczucia chorego, a także uniknięciu wielu groźnych powikłań, kluczowe znaczenie ma dobrze zbilansowana dieta. Prezentujemy najważniejsze zalecenia, których powinien przestrzegać każdy diabetyk. Po jakie produkty warto sięgać, a których należy unikać, jeśli ma się problemy z utrzymaniem prawidłowej glikemii? Wyjaśniamy!

Cukrzyca a dieta – co warto wiedzieć?

Jednym z najważniejszych elementów leczenia osób chorych na cukrzycę jest dążenie do osiągnięcia i utrzymania prawidłowej wagi ciała. Dieta, którą stosują, powinna być dopasowana do ich realnego zapotrzebowania kalorycznego. Należy zwracać uwagę na wielkość zjadanych porcji, rodzaj spożywanych produktów i odstępy między posiłkami. Co ważne, zmiany w sposobie odżywiania powinny być trwałe. Cukrzycy powinni nauczyć się jeść w taki sposób, by dostarczać swojemu organizmowi wszystkich niezbędnych składników, jednocześnie nie dopuszczając do nagłych wzrostów poziomu cukru. Umożliwia to znaczne ograniczenie ryzyka wystąpienia groźnych powikłań cukrzycy, takich jak stopa cukrzycowa czy retinopatia, a także utrzymanie prawidłowej gospodarki lipidowej i właściwego ciśnienia krwi. 

Jakie są najważniejsze zasady diety cukrzycowej?

Wszystkie produkty wchodzące w skład diety cukrzycowej powinny mieć odpowiednio dobrany indeks glikemiczny (IG). To parametr oznaczający tempo trawienia konkretnego rodzaju pokarmu i szybkość wzrostu poziomu cukru we krwi po jego spożyciu. Produkty znajdujące się na liście zalecanych można dowolnie ze sobą łączyć, tworząc urozmaicone, smaczne dania. Duże znaczenie ma także unikanie zbyt długich przerw między posiłkami. Zaleca się, by nie przekraczały one 3-4 godzin, co oznacza zjadanie ok. 5 posiłków w ciągu doby. Zapobiega to gwałtownym zmianom poziomu cukru we krwi i napadom głodu.

W razie problemów z samodzielnym skomponowaniem diety dobrze jest skorzystać z pomocy dietetyka. Na podstawie jego wskazówek i przykładowych gotowych jadłospisów znacznie łatwiej będzie nauczyć się nowego sposobu przygotowywania posiłków. 

Jakie powinny być proporcje składników odżywczych w diecie cukrzyka?

Chociaż mogłoby się wydawać, że w diecie cukrzycowej powinno dążyć się do wyeliminowania węglowodanów, nie jest to prawdą. Stanowią one bardzo cenne źródło energii, bez którego trudno jest zapewnić organizmowi prawidłowe funkcjonowanie. Należy jednak zwracać uwagę na rodzaj i jakość spożywanych cukrów. Najlepiej wybierać produkty wyróżniające się wysoką zawartością węglowodanów złożonych, na przykład razowe, pełnoziarniste pieczywo, kasze czy brązowy ryż. 

Białko powinno się pozyskiwać z chudego mięsa i roślin strączkowych, które stanowią dla niego doskonałą alternatywę. Ilość spożywanych tłuszczów należy znacznie ograniczyć, uwzględniając w swojej diecie przede wszystkim te nienasycone. Dobrym wyborem będzie między innymi oliwa z oliwek i olej rzepakowy. Świetnym źródłem NNKT, czyli niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych są też orzechy oraz tłuste ryby. 

Aby zobrazować sobie optymalną ilość poszczególnych składników w diecie, najlepiej podzielić w myślach talerz na cztery części. Połowę powinny zająć w takim przypadku owoce i warzywa, 1/4 pełnoziarniste źródła węglowodanów, a drugą ćwiartkę wartościowe białko. Całość może zostać skropiona zdrowym tłuszczem, który ułatwi wchłanianie witamin. 

Co można jeść, chorując na cukrzycę?

Lista pokarmów charakteryzujących się niskim indeksem glikemicznym jest dość długa. Chorzy na cukrzycę mogą wybierać między wieloma smacznymi owocami i warzywami, które powinny stanowić znaczną część ich posiłków. Najlepiej spożywać je w formie surowej, jak najmniej przetworzonej. Z owoców dozwolone są na przykład truskawki, mango, grejpfruty. Przy komponowaniu swoich posiłków cukrzycy mogą wykorzystywać między innymi cukinię, brokuł, kalafiora, fasolę białą i czerwoną czy pietruszkę. Powinno znaleźć się w nich również pełnoziarniste pieczywo, razowe makarony, płatki owsiane i brązowy ryż.

Bardzo dobrym źródłem błonnika w przypadku cukrzyków są nasiona roślin strączkowych, a więc soi, ciecierzycy czy soczewicy. Na liście dozwolonych produktów znajduje się również nabiał w różnych postaciach, a więc sery, jogurty, maślanki czy kefiry. Bezpiecznie można jeść także wszystkie rodzaje ryb oraz chude mięso, na przykład filet z indyka czy cielęcinę. Jako napój najlepiej sprawdzi się zwykła woda.

Duże znaczenie ma też sposób przygotowywania posiłków. Zaleca się gotowanie, również na parze, duszenie, grillowanie i pieczenie. Należy natomiast unikać smażenia, zwłaszcza na głębokim tłuszczu. Warto eksperymentować, wykorzystując różne zalecane produkty i tworząc na ich bazie dietę, która będzie nie tylko zdrowa, ale również smaczna. W przeciwnym razie stosowanie się do zaleceń dietetyka w dłuższej perspektywie będzie naprawdę dużym wyzwaniem i może stanowić źródło frustracji.

Jakich produktów muszą unikać cukrzycy?

Są też takie produkty, które chorzy na cukrzycę powinni znacznie ograniczyć, a najlepiej zupełnie wyeliminować ze swojej codziennej diety. Należą do nich między innymi pokarmy o wysokiej zawartości cholesterolu, takie jak tłuste mięso i wędliny, pełnotłuste sery czy olej palmowy. Warto unikać także białego cukru oraz miodu, zastępując je zdrowszymi odpowiednikami o niskim indeksie glikemicznym, na przykład ksylitolem. Niektóre owoce też są niewskazane. Należą do nich między innymi arbuz i dojrzałe banany. Ponadto lepiej unikać spożywania dużych ilości gotowanych ziemniaków, batatów i kukurydzy. W jadłospisie diabetyka nie ma miejsca również na tradycyjne słodycze i białe pieczywo. Powinien zrezygnować również ze wszystkich słodkich napojów i unikać alkoholu, zwłaszcza jeśli nie zjadł wcześniej posiłku.


Niedziela Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień